Bir kıyı çamur çulluğu (Limosa lapponica), Alaska ile Tazmanya’nın Ansons Körfezi arasında 13.560 kilometre uçarken kaydedilerek, şimdiye kadar ölçülen en uzun kesintisiz göç uçuşunu gerçekleştirdi. Bu uzun göç, yalnızca kuşların şaşırtıcı yeteneklerinin bir gösterimi değil, aynı zamanda bilim insanlarına ve çevrecilere bu kanatlı maceracıların hayatta kalmasına yönelik tehditleri vurgulama şansı verdi.

Kıyı çamur çullukları, kısa ama verimli Alaska yazında, dondurucu kış gelmeden önce üreyen yüzlerce kuş türünden biri. Bazıları yalnızca tropiklere kadar uçarken, bazıları ise Avustralya veya Yeni Zelanda’ya kadar uçuyor. Bu mesafe herhangi bir kuş için destansı bir yolculuk, ancak çamur çullukları bu yolculukta mola bile vermiyorlar.

Pūkorokoro Miranda Naturalists’ Trust, yıllardır Yeni Zelanda göçünü takip etmek için uydu izleyicileri kullanıyor. Geçtiğimiz yıl 13.050 km rekoru kırılmıştı. Bu yılın başlarında, Alaska baharında doğan bir gence yerleştirilen izleyici ise durumu değiştirdi.

Ancak bu kuş, Yeni Zelanda’ya gitmek yerine Tazmanya’ya inmek için Tasman Denizi’nde keskin bir sağa dönüş yaptı. Uçuş 11 gün sürdü.

BirdLife Australia’dan Sean Dooley, baueri kıyı çamur çulluğu alt türürünün kıyı doğu Avustralya’da geniş bir yelpazeye sahip olduğunu, ancak Tazmanya’nın üreme alanlarının gittikleri en uzak bölge olduğunu söyledi. Yani, eğer yeni rekor bir kez daha kırılırsa, muhtemelen çok büyük bir fark olmayacak.

Yine de, bu kuş muhtemelen yalnız değildi. Çamur çullukları, hem yırtıcılardan korunmak hem de pelotondaki bisikletçiler gibi sırayla birbirlerinin peşinden giderek uçuşu kolaylaştırmak için büyük sürüler halinde yolculuk yapıyor.

İlginç bir şekilde, çullukların çoğu tek bir seferde güneye uçuyor olsa da, Asya kıyılarında yukarı doğru giderken daha uzun bir rota izleyerek Sarı Deniz’de mola veren birçok türden biri. Bölgedeki gelişme, özellikle kıyı düzlüklerine verilen zarar, göçmen kuş türleri üzerinde yıkıcı bir etki yarattı. Baueri çamur çullukları şu anda nispeten iyi durumda olsa da, hâlâ tehdit altında olarak sınıflandırılıyorlar. Ancak, Sibirya’dan Kuzeybatı Avustralya’ya göç eden yakın akrabaları menzbieri’nin kritik tehlike altında olduğu düşünülüyor.

Ramsar Sözleşmesi’nin göçmen kuşlar tarafından kullanılan sulak alanları koruması amaçlansa da, BirdLife Australia, L. lapponica baueri’nin önerilen gelişme planları ile tehdit altında olan temel Avustralya bölgelerinden birini kurtarmak için bir kampanya yürütüyor.

Uydu takibi, kuş göçleri hakkındaki bilgimizi değiştirdi. Dooley, yaptığı açıklamada “Rotada durduklarını düşünürdük” dedi ve devam etti: “Ancak [Pasifik’in ortasında] inecek pek fazla yer yok.“

Ancak rekor kıran kuş Vanuatu üzerinden uçtu. Dooley, kuşların rota üzerinde geçtikleri toprakların genellikle bu kuşlar için iyi beslenme yerleri olmadığını belirtiyor. Yine de, bazı Pasifik Adalarında mola vererek muhtemelen yolculuğa yeniden başlamak için güç toplayan çulluklar görüldü.

Takip cihazları, diğer göçmen türlerde olduğu gibi kıyı çamur çulluklarının da hangi yöne gideceklerini nasıl bildiklerine dair büyük gizeme cevap veremiyor. Rekor kıran kuşun her zaman Tazmanya’ya mı gittiği yoksa Yeni Zelanda’da giderken yol değiştirmeye mi karar verdiği de benzer şekilde gizemli. Dooley, “Atmosferik koşullara kesinlikle duyarlılar” diyor ve devam ediyor: “Bazılarının Moreton Körfezi’ne doğru ilerlediğini ve kötü hava koşullarıyla karşılaştıktan sonra uzun bir yoldan geri döndüğünü gördük.“

Kuşlar, kıyıdaki sulak alanların çamurunda yaşayan kıl kurdu ve yumuşakçalarla beslenirler, o kadar çok yağ biriktirirler ki, uçmaya hazır olduklarında sindirim organlarının boyutunu küçültmek zorunda kalırlar. Yetişkinler, küçüklerden 4-6 hafta önce Alaska’yı terk eder. Dooley, erken ayrılanlar için yararı ne olursa olsun, yiyecek için daha az rekabetin olduğu o haftaların muhtemelen genç kuşlara bu efsanevi uçuş için enerji toplama şansı verdiğini söylüyor.

Kaynak: Chip