1938’de Alman arkeolog Wilhelm König, Bağdat’ın hemen dışındaki Khujut Rabu’da bir kil çömlek buldu. Kavanozun üzeri asfalttan yapılmış bir tıpa ile kapatılmıştı ve yaklaşık 2.000 yaşında olduğu düşünülüyordu. Ancak bazı arkeolog ve bilim insanları, bu kavanozun içeriğinin özel bir ilgiye layık olduğunu düşündü. Bakır bir silindirin içindeki demir çubuk dikkat çekiciydi. Bu ilginç içerik, bazı insanların bunun eski bir pil olma ihtimalini araştırmasına neden oldu.
Kavanozun, ilk gerçek pil icat edilmeden 18 yüzyıl önce, eski bir pil olarak kullanıldığını öne süren ilk kişi König’in bizzat kendisiydi. Bu fikir kesinlikle inanması zor bir şey olsa da, kavanoz bir pil olarak çalışabiliyordu.
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra mühendis Willard Gray, Bağdat Pili olarak bilinen bu kavanozun bir kopyasının içine üzüm suyu doldurdu ve 1,5-2 volt elektrik üretmeyi başardı. Bu bizim için kayda değer bir enerji gücü olmasa da, pil olabileceği fikrini kesinlikle destekliyor gibi gözüküyordu. Sonraki deneyler, gerekli bilgi ve üzüm suyu bulunması durumunda kurulumun güç üretebileceğini doğruladı.
Mythbusters (Efsane Avcıları) da teoriyi bir bölümünde test etti. Ekip 10 kopya kavanoz aldı ve elektrolit olarak limonla doldurdu. Kavanozlar kendi başlarına sadece 0,5 volt ürettiler, ancak birbirine bağlandıklarında 4,5 volt üretmeyi başardılar ve ekip, bunun efsaneyi makul kıldığını söyledi.
Kavanozların enerji üretebileceğine dair kanıtlar merak uyandırıcı olsa da, bu onların 2.000 yıl önce bu şekilde kullanıldığı anlamına gelmiyor. Ayrıca kavanozun tarihlenmesiyle ilgili sorular da var ve bazı testler MS 225 tarihine ait olduğunu gösteriyor.
Partlar (ya da daha sonraki tarihlemeler doğruysa Sasaniler), neden işe yaradığını bilmeden kavanozların etkisini (örneğin ufak bir elektrik çarpması ya da karıncalanma) fark etmiş olabilir. British Museum’dan bir metalurji uzmanı olan Dr. Paul Craddock, insanların onu bir tapınakta çeşitli hileler için kullanabileceklerine dair bir teori öne sürdü. Craddock, BBC’ye “Bir tanrı heykeline kablolar bağlanabilir ve ardından rahip size sorular sorabilir” dedi ve ekledi: “Yanlış cevap verirseniz, heykele dokunursunuz ve küçük, gizemli, mavi bir ışık parlamasıyla birlikte küçük bir şok hissedersiniz. Doğru cevabı verirseniz, rahip pillerin bağlantısını kesebilir ve şok hissedilmez – o zaman kişi heykelin, rahibin ve dinin gücüne ikna olur.”
Bölgede benzer başka bir öğe bulunamamış olması, pil teorisinin en büyük ret unsuru. Alternatif ve çok daha olası bir açıklama, kavanozun yakınlardaki Seleucia’da bulunan saklama kaplarına benzediği için parşömenleri barındırmak için kullanılmış olması. Irak arkeolojisi uzmanı Profesör Elizabeth Stone‘un 2012’de söylediğine göre, tanıdığı hiçbir arkeolog kavanozların pil olduğuna inanmıyor.
Kavanozun kendisi, 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgali sırasında yağmalandı ve bu da üzerinde daha fazla çalışmayı imkansız hale getirdi.
Kaynak: Chip