Metaverse ve NFT kavramları hayatımıza ne yenilikler katacak?

Bir sabah uyandığımızda tıpkı Alice’in harikalar diyarına doğru yol alışı gibi gerçek dünyadan başka gerçekliklere kapı aralayan bir kavramla tanıştık hepimiz: “Metaverse” (sanal evren). Peki neydi bu sanal evren kavramı? Sanal evren tıpkı Albert Einstein’in öncülük ettiği “paralel evren teorisi” gibi bu dünyayı gerçeklik boyutundan başka bir düzleme taşıyan bir sistemdi. Bu yenilikçi “metaverse” dünyası dijital platformlarda yaratılan yeni bir varoluşun ayak sesleriydi. Metaverse, sanal evrende insanlara bu dünya gerçekliğinin dışında, bambaşka kapılar araladı. Bilim kurgu romanlarını aratmayan bu yeni dijital dünya kısa sürede post-modernizmin etkisiyle hızla tüketilen popüler bir kavrama dönüştü. Milyon dolarlık arsalar satın alanlar mı dersiniz, yoksa NFT’ye dönüştürülen ve koleksiyonerlerin almak için yarıştığı güncel sanat eserleri mi?

Teknoloji tutkunları kendi gerçek dünyasını bir tarafa bırakırken bu sanal düzlemde kendine gelecekten bir yer edinme çabasına girdi. İlk ortaya çıktığı dönemde oyun dünyasında çokça bilinen Metaverse artık herkesin adını duyduğu ve meraklısı olduğu bir kavram haline gelmişti. Bu dijital dünyanın vaatleri arasında kişinin kendi isteğine göre yarattığı avatarla tıpkı gerçek bir insan gibi yaşamını sürdürebilmesi de yer alıyordu. The Sims oyununu oynayanlar iyi hatırlar, Metaverse düzeninde yaşam sürdürmek de tıpkı bu oyundaki yaşama benziyor, bu dünya yepyeni gerçeklikler ve bu yeni dijital evren içinde varolmayı başaranlara pek çok konuda sınırsız özgürlük vaat ediyordu.

NFT kavramı da Metaverse dünyası ile bireylerin hayatına giren kavramlardan biridir. Öyle ki artık neredeyse akla gelebilecek her şeyin NFT’si yapılıp, kolaylıkla dijital platformlarda satılıyor. Dijital ortamda varlık gösterebilen Non-Fungible Token yani NFT’ler, eşsiz bir değerin karşılığı olarak piyasaya sunuluyor. Buradaki eşsiz kavramı, paha biçilemeyen anlamında değil, eşi benzeri ve taklidi olmadığı anlamına geliyor. Ethereum blok zinciri geliştiricilerinin hazırladığı ERC-721 token standartlarında üretilen NFT’ler dijital platformlarda alıcıları ile buluşuyor. Özellikle sanat camiasının en değerli varlıklarını NFT olarak dudak uçuklatan rakamlara sattığı telaffuz edilebilir.

2021 yılının başında dijital sanatçılardan Beeple’in Everydays: The First 5000 Days adlı sanat eserinin NFT’sinin Christies müzayede evi tarafından 69 milyon dolara satılması NFT dünyasında adeta bir dönüm noktası oldu. Bu satışın hemen sonrasında kripto, NFT avatarları, metaverse evreninde gayrimenkul satın alma ve GameFi gibi konular giderek popülerleşmeye başladı. Ana akım medya, gazetelerde veya en çok ziyaret edilen sosyal medya platformlarında hep NFT’ler hakkında yazıldı, çizildi. Hatta Collins English Dictionary, NFT kısaltmasını yılın kelimesi olarak bile seçti. Herkesin merak konusu haline gelen NFT, aynı zamanda yatırımcıların giderek daha fazla bütçe ayırdığı kârlı bir yatırım aracına da dönüşmüştü.

Avatar çizimleri sunan CryptoPunks’un 2021 yılı Haziran ayında Sotheby’s’in müzayede evi tarafından 11.8 milyon dolara satılan, “Covid Alien” olarak da bilinen CryptoPunk #7523 NFT’si, satıldığı dönem sanat sektöründe de oldukça ses getirmişti. Ardından Dijital sanatçı Beeple’nin Crossroads NFT’si, 6.66 milyon dolar ile yeni bir rekora imza atmıştı. Sanal bir arazi parselinden Jack Dorsey’in tweetine kadar akla gelebilecek her şey NFT olarak satılırken, bazı yatırımcılara göre NFT’ler iyi bir yatırım aracı olarak değerlendirilirken bazı yatırımcılar için ise popüler kültürün var ettiği geçiçi bir kavram olarak görülüyor.

Türkiye’de ise ilk olarak Tarık Tolunay’ın “Fractal Pandemi” NFT’sinin 2021 yılında 36 bin dolara satılması bir dönüm noktası oldu. Ardından yeni medya sanatçısı Refik Anadol’un, 21 milyon TL’ye satılan “Casa Batllo: Yaşayan Mimari” adlı eserinin 1 milyon 380 bin dolardan alıcı bulması piyasada yankı uyandırdı. Cem Yılmaz, Selçuk Erdem gibi tanınmış isimlerin NFT’leri de yüksek rakamlara satılan eserler arasında yerini aldı. NFT trendi sadece sanat piyasasıyla sınırlı kalmayarak tanınmış dünya markalarının da radarına girdi. Prada, 100 Ethereum tabanlı NFT’yi piyasaya süreceğini yakın zamanda açıkladı. Ünlü İtalyan markası bu koleksiyonda sanatçı Damien Hirst’ün oğlu Cassius Hirst ile işbirliği yapacak. Adidas ise şimdiye kadar oyun, AR, NFT alanındaki teknolojik gelişmeleri en çok takip eden markalardan biri oldu. Adidas’ın Into the Metaverse NFT koleksiyonu kapsamında gerçekleşen satışlarda 30 bin NFT, neredeyse piyasaya sunulduğu gün satıldı.

Kripto Para Piyasası’ndaki Gerileme NFT Satışlarını Nasıl Etkiliyor?

2022 yılının başında 22 milyar dolarlık işlem hacminde seyreden NFT Satışları, yılın ilk çeyreğinde 50 milyar dolar seviyesine kadar yükselmişti. Ayı piyasasının kripto dünyasındaki etkileri devam ederken, Bitcoin’le birlikte NFT satışları da bu durumdan ciddi bir şekilde etkileniyor. 7 Temmuz 2022 Perşembe günü CoinMarketCap verileri, benzersiz token (non-fungible token, NFT) ekosisteminin toplam piyasa değerini 1.769.897.328 dolar şeklinde gösteriyor. CryptoSlam verilerine göre NFT protokollerinde ay boyunca yapılan toplam satış tutarı 7.719.829 dolar seviyesinde.

NFT’ler kripto piyasasındaki değişimlere oldukça hızlı reaksiyon gösteriyor. Ayı piyasası ve aynı zamanda 9 Mayıs’ta yaşanan Terra kaynaklı çöküşün de etkisiyle de fiyatlar sürekli olarak düşme eğiliminde olduğu için, NFT piyasası da bu durumdan direkt olarak etkileniyor. Bu olumsuz etkilere rağmen bazı NFT koleksiyonlarında ise işlem hacmi artmaya devam ediyor. Bored Ape Yacht Club, Mutant Ape Yacht Club, Otherdeed, CryptoPunks, CloneX ve Sorare gibi pek çok popüler NFT koleksiyonundaki işlem hacmi, bu süreçte iki kattan fazla arttı. En büyük artış, %262,79’luk oranla Bored Ape Yacht Club’da görüldü. Bu koleksiyonu takip eden koleksiyon ise %173,49 ile Mutant Ape Yacht Club oldu. 7 Temmuz 2022 Perşembe itibarıyla son 24 saatte en çok değerlenen NFT ise yüzde 151,3 ile VIDT Datalink (VIDT) oldu. Protokolün toplam piyasa değeri 22.365.484 dolara ulaşırken, 1 VIDT Datalink (VIDT) 0,464178 dolardan işlem görmeye başladı.