Concorde devrini yeniden başlatacak uçak: NASA’nın X-59’u teste hazır

Bir Concorde uçağı, yaklaşık yirmi yıl önce en son inişini yaptı ve süpersonik ticari uçuşlar da bu inişle birlikte sona erdi. Concorde’u yeni nesil uçaklara öncülük etmekten alıkoyan belki de en büyük engel, bir uçağın ses bariyerini aşması ile oluşan sonik patlamaydı. Tahmin edilebileceği gibi, yerleşim bölgelerinin üzerinden geçerken camları parçalayabilen gürültülü patlamalardan memnun olmayanlar ortaya çıktı. Süpersonik uçuş bir kez daha uygulanabilir hale gelecekse, sonik patlama sorununun çözülmesi gerekiyordu.

NASA’nın X-59 deneysel uçağı da ses bariyerini tamamen yeni bir şekilde kırma planı ile bu noktada devreye giriyor. Bu plan, “sonik bir darbeyi” içeriyor.

Gürültülü sonik patlamayı daha sessiz bir sonik “darbeye” indirgeyecek şekilde tasarlanan X-59, dünyayı birkaç saat içinde turlama hayallerini yeniden canlandırdı ve yaklaşan bir test ile X-59 tarihe muazzam bir başarı olarak geçebilir.

2023 yılında NASA, Lockheed Martin’den uçağı teslim alacak ve ertesi yıl, X-59’un yerleşim bölgeleri üzerinde seyahat edip süpersonik hale geleceği Quesst Görevi’nin bir sonraki aşamasına geçecek. Daha sonra sakinler, bu “darbenin” ne kadar yüksek ve rahatsız edici olduğu da dahil olmak üzere, uçağın etkisi konusunda ankete tabi tutulacak. Test, X-59’un sessiz ve hızlı özelliklerini doğrularsa, NASA, düzenleyicilere karada süpersonik hızlara ulaşan uçak yasağını yeniden gözden geçirmeleri için bir talepte bulunacak.

Süpersonik uçakların kaderi değişebilir

Mevcut yasalar, uçakların yalnızca 9,145 metre üzerinde veya su üzerinde süpersonik gitmesini gerektirdiği için, X-59’un tarih kitaplarına girmesini sağlayacak avantajı da bu konuda olacak. Şu anda uçakların her zaman saatte maksimum 926 kilometre hızla seyahat etmesinin ana nedenlerinden biri çoğu ülkede bulunan bu yasa.

Bir uçak ses bariyerini geçtiğinde oluşan ses patlaması, uçağın önündeki ve arkasındaki sıkıştırılmış basınç dalgalarının tek bir şok dalgası halinde birleşmesinin sonucu. Bu dalgalar, ulaşılan hızdan dolayı artık birbirlerinden ayrılamayarak beraber hareket eder. Birçok kişi sonik patlamanın yalnızca uçak ilk Mach 1’e geçtiğinde (ses hızı olan saatte 1.235 kilometrenin üzerinde) gerçekleştiğine inanır, ancak bu tam olarak doğru değildir. Şok dalgaları, uçağın üzerinden uçtuğu herkes tarafından duyulur.

X-59, bilgisayar modellerinin çok daha sessiz bir ses patlaması üreteceğini öngördüğü bir uçak konseptiydi ve NASA buna “sonik darbe” adını verdi. Bu tasarım ideal olmasa da (şok dalgalarının oluşmaması tabii ki tercih edilir), hem Lockheed Martin hem de NASA’nın umduğu gibi, karadan süpersonik ticari uçuş yasağının kaldırılmasına izin vereceğini umduğu bir sonik patlamanın yarattığı gürültüyü ve potansiyel hasarı önemli ölçüde azaltmayı hedefliyor.

NASA’nın Quesst görev entegrasyon yöneticisi Peter Coen “Son 50 yıldır uçaklarımızda yaklaşık olarak Mach .8’de takılıp kaldık, bu yüzden oraya – nerede olursa olsun – çok daha hızlı varabilmek hala gerçekleşmemiş bir rüya gibi. X-59, Quesst görevinde uçarken, ses duvarını bir kez daha aşmaya hazır olduğumuzu düşünüyorum.“

Uçak bu yılın başlarında önemli testlerden geçti ve şimdi 2023’te ilk uçuşa hazırlanıyor. Herhangi bir sorun yaşanmazsa, 2030’dan önce ticari bir süpersonik uçuş genel kullanıma sunulabilir.

Kaynak: Chip