Zebra deseninin sineklerdeki etkisi şoke etti

Çorum Bilim ve Sanat Merkezinde öğrenim gören iki ortaokul öğrencisi, TÜBİTAK yarışmasında Türkiye birinciliği elde ettikleri “Meyve Sinekleri ile Biyomimetik Mücadele Projesi” ile meyve ağaçlarında sineklerden kaynaklı verim düşüklüğünün önüne zebra deseni ile geçilebileceğini gösterdi.

Çorum Bilim ve Sanat Merkezi 7. sınıf öğrencisi Yusuf Mert Dalgıç ile 6. sınıf öğrencisi Mustafa Arslan, merkez müdürü Mehmet Fidan’ın koordinatörlüğünde sineklerin meyvelere verdiği zararı önlemek için “Meyve Sinekleri ile Biyomimetik Mücadele Projesi”ni hayata geçirdi.

Yaptıkları araştırmada zebraların desenlerinin kan emici sinek ve böceklerin algısını bozduğunu öğrenen öğrenciler, bu desenleri meyve ağaçlarında denemek için laboratuvar çalışmalarına başladı.

Yaşam alanı oluşturan öğrenciler, bu alanın bir kenarına zebra deseni çizdi diğer kenarını ise her seferinde farklı bir renkle kapattı. Şeffaf alanın içindeki zebra deseni ve tek renklerin olduğu karşılıklı iki kenara meyve özleri koyan öğrenciler, her bir deney için yaşam alanına 20 meyve sineği bıraktı.

Öğrenciler, sineklerin hangi tarafa yöneleceğini 60’ar dakikalık onlarca deneyle gözlemledi. Araştırma sonucunda meyve sineklerinin zebra deseninin olduğu bölüme değil, kırmızı, mavi, sarı, yeşil, turuncu gibi tek renklerin bulunduğu alana ilgi gösterdiği ortaya konuldu.

Saha denemelerinde de benzer sonuçlar elde eden öğrenciler, “Meyve Sinekleri ile Biyomimetik Mücadele Projesi” ile katıldıkları TÜBİTAK 17. Ortaokul Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması’nda Türkiye birinciliği elde etti.

Çorum Bilim ve Sanat Merkezi Müdürü Mehmet Fidan, AA muhabirine, en fazla katılımın sağlandığı biyoloji branşında elde ettikleri Türkiye birinciliği nedeniyle büyük sevinç yaşadıklarını söyledi.

Derece elde etmek için değil ortaya güzel bir sonuç çıkarmak için proje hazırladıklarını belirten Fidan, “Biyomimikri (doğadaki canlıların özelliklerinin örnek alınarak günlük hayatta kullanılması) yaklaşımıyla proje hazırladık. Meyve sinekleriyle mücadele etmek için ilaçlar yerine doğal bir kovucu olarak zebra desenlerinin etkisini ortaya çıkarmayı amaçladık. Eylül, ekim, kasım aylarında testler yaptık ve her testten sonra heyecanlandık. Meyve sineklerinde hem konma hem de beslenme anlamında zebra desenlerinin kovucu etkiye sahip olduğunu tespit ettik.” dedi.

Meyve ağaçlarının gövdeleri ya da bahçe çitleri zebra deseniyle boyanabilir
Projenin günlük hayatta kolayca uygulanabileceğini dile getiren Fidan, şunları kaydetti:

“Zararlılarla mücadele için insanlar meyve ağaçlarının gövdesini boyuyor. Ağaçların gövdesini sadece beyaz renkle değil, siyah ve beyaz renkler kullanarak zebra deseninde boyuyoruz. Aynı zamanda bahçe etrafındaki çitleri de zebra deseniyle boyayabiliriz. Kiraz, incir, vişne, elma ağaçlarında etkiyi gördük. Sinekleri yakalamak amacıyla ağaçlara sarı, yeşil, kırmızı, mavi gibi renklerde yapışkanlı levhalar asılıyor. Ağaç gövdesinin, çitlerin ya da levhaların zebra deseniyle boyanması birer alternatif. Zebra deseninin kovucu etkiye sahip olduğunu gördük. Oldukça maliyetsiz şekilde ürünleri bağ ve bahçedeki küçük meyve sineklerine karşı savunmak için bu yöntemin kullanılabileceğine inanıyoruz.”

“20 sinekten 18’inin sarı renge, 2’sinin zebra desenine yöneldiği gözlemlendik”
Yusuf Mert Dalgıç da araştırmalarında üzerlerindeki siyah ve beyaz çizgilerin zebranın sıcaklığı dengelemesine, doğada kamufle olmaya ve zararlı kan emici böcekleri kendinden uzak tutmaya yaradığına dair bilgilerle karşılaştıklarını anlattı.

Zebra desenlerinin meyve sinekleri üzerinde de etkili olup olmayacağını belirlemek üzere testler yaptıklarını dile getiren Dalgıç, “Testlerde meyve sineklerimizin zebra deseni karşısındaki renklere daha çok yöneldiğini, zebraların daha kovucu etkiye sahip olduğunu gözlemledik. Örneğin zebra deseni ile sarı rengi karşılaştırdığımız üç testte, 20 meyve sineğinden 18’inin sarı renge, 2’sinin zebra desenine yöneldiği gözlemlendik.” dedi.

Mustafa Arslan da projenin özellikle meyve üreticilerinin daha fazla gelir elde etmesine yardımcı olabileceğini kaydetti.