Bazen arkeologlar, bir tür olarak ne kadar ilerlediğimizi gerçek anlamda vurgulayan keşifler yapabiliyor. Ancak bazen, bir keşif bize atalarımıza ne kadar benzediğimizi de gösterebilir. Neredeyse iki bin yıl öncesine ait olan eski Yunanca bir yazıt bu ikinci kategoride yer alıyor: Bir sınıf yıllığı olduğu anlaşılan mermer bir tabletten bahsediyoruz…
Şu anda İngiltere koleksiyonlarında bulunan 20.000 kadar Atina yazıtını tercüme etmeyi ve yayınlamayı amaçlayan bir araştırma projesi olan Attic Inscriptions Online tarafından geçtiğimiz hafta yayınlanan notta tablet hakkında şunlar söyleniyor: “Yazıt, genç erkekler için bir yıllık askeri ve sivil eğitim olan ephebate’den geçen arkadaşların bir listesidir.“
Notlar, “Bu listeye dahil edilen otuz bir ephebe, muhtemelen yüzden fazla genç erkeği içermiş olan tüm grubun bir alt kümesidir” şeklinde devam ediyor: “Ephebes’lerin hepsine yalnızca belirli adlarıyla atıfta bulunuluyor, soy adları veya demotikler olmadan, belki de sosyal arka plandaki farklılıkları gizleyen eşitlikçi bir dokunuş. Alışılmadık bir şekilde, ephebelerin birçoğu, Theogenes için Theogas ve Dionysas ve Dionysodoros adlarının kısaltılmış biçimleriyle adlandırılıyor.”
Bu şaşırtıcı keşif, tabletin Atina’daki orijinal evinden yaklaşık 3.000 kilometre uzakta, İskoçya’da ortaya çıktı. Tablet, yaklaşık 135 yıldır depoda duruyordu. En başta Oxford, İngiltere’deki Ashmolean Müzesi’nde saklanan farklı bir tabletin kopyası olduğu düşünülüyordu.
Ancak NPR ile konuşan Peter Liddel, “Bu yazıta biraz daha yakından baktığımızda aslında yeni bir belge olduğunu keşfettik” diyor. Liddel, Attic Inscriptions Online projesinin editör komitesinde görev yapmanın yanı sıra İngiltere’deki Manchester Üniversitesi’nde Yunan Tarihi ve Epigrafi profesörlüğü görevini de üstleniyor ve aynı zamanda tabletin üç çevirmeninden biri.
Liddel, NPR’ye verdiği demeçte, “Bu, İskoçya’da az sayıda bulunan yazıtlardan biri, Edinburgh kentindeki üç antik Atina yazıtından biri, bu yüzden kesinlikle heyecan verici. Daha önce bilinen her şeyden oldukça farklı bir şey” diyor.
Şans eseri, tabletin yazarı, Philippos’un oğlu Attikos adında genç bir adam, yıllığın tarihini de yazmıştı. Sınıf listesinin son satırında “Sezar’dan” yazıyor. Araştırmacılar, bunun Tiberius Claudius Germanicus Caesar‘a bir gönderme olduğunu söylüyor.
MS 41 ile 54 yılları arasında hüküm süren Roma İmparatoru Claudius olarak bilinen Claudius’un Britanya’yı Roma kontrolü altına alan imparator olduğu düşünülürse, tabletin Birleşik Krallık’ta bulunmasının biraz ironik olduğunu da söyleyebiliriz. Yüzyıllar önce Roma himayesine giren ve tablet yazıldığı sırada çok sayıda isyandan ve yeniden fetihlerden sağ kurtulmuş olan Atina’da yetişen ephebes, İmparatora hizmet etmeyi kimliklerinin temel bir parçası olarak düşünmek için eğitilmekteydi.
Bu tür siyasi ve askeri gerçekleri biliyor olsak da, günlük hayatta yaşananlar hakkında çoğu zaman pek bir bilgimiz olmuyor. Bu yüzden Liddel, bir genç tarafından okul arkadaşlarını tam olarak onları tanıdığı gibi kaydetmek için yazılan bu eski Atina yıllığının paha biçilmez bir keşif olduğunu belirtiyor.
Kaynak: Chip