Uzay araştırmalarındaki ilerlemelerin yanı sıra, son zamanlarda uzaydaki kaynakların etkin kullanımına olanak sağlayabilecek teknolojiler üretmek için çok fazla zaman ve para yatırıldığını görüyoruz. Bu çabaların ön saflarında ise Ay’da oksijen üretmenin en iyi yolunu bulmak yer alıyor.
Ekim ayında, Avustralya Uzay Ajansı ve NASA, Artemis programı kapsamında Ay’da oksijen üretmeyi sağlayabilecek Ay kayalarını tespit etmek için bir yüzey araştırma aracı göndermek üzerine anlaşmaya vardı. Ay’ın bir atmosferi var, ancak çok ince ve çoğunlukla hidrojen, neon ve argondan meydana geliyor. Bu, insanlar gibi oksijene bağımlı memelileri besleyebilecek türden bir gaz karışımı değil.
Bununla birlikte, Ay’da aslında bol miktarda oksijen var. Tek sorun, gaz halinde durmuyor olması. Bunun yerine, Ay’ın yüzeyini kaplayan kaya ve ince toz tabakası olan regolitin içinde hapsolmuş durumda bekliyor. Regolitten oksijen çıkarabilseydik, Ay’da insan yaşamını desteklemeye yeterli olur muydu?
Ay zemininde çoğunlukla silika, alüminyum, demir ve magnezyum oksit gibi mineraller bulunuyor. Tüm bu minerallerin içinde oksijen var, ancak ciğerlerimiz bu oksijene erişemiyor. “Ay toprağı” aslında hatalı bir deyim ve bilim insanları bu terimi kullanmıyorlar. Zira toprak denince akla milyonlarca yıl boyunca organizmaların etkisiyle şekillenen bir malzemeden söz ediyoruz. Dünya’da bizim anladığımız anlamda toprak, çok özel fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklere sahip. Ay’ın yüzeyindeki malzeme ise, orijinal, el değmemiş haliyle bulunuyor ve regolit olarak adlandırılıyor.
Ay’ın regoliti yaklaşık olarak %45 oksijenden meydana geliyor. Ancak oksijen, regolit içindeki minerallere sıkıca bağlı olarak duruyor. Bu bağı kırıp oksijeni ortaya çıkarmak için ise enerji gerekiyor.
Dünya’da yaygın olarak kullanılan elektroliz yöntemi alüminyum ile oksijeni birbirinden ayırmak için kullanılıyor. Benzer bir yöntem Ay’da uygulanabilirse, regolitten oksijen ve yan ürün olarak da faydalı bir şekilde kullanılabilecek alüminyum üretmek mümkün olabilir. Ancak bunun için çok fazla miktarda enerji gerekiyor. Ay’da bu enerji Güneş’ten veya Ay’da bulunan diğer enerji kaynaklarından elde edilebilir.
Bunu başarabilirsek, Ay’da ne kadar oksijen üretebiliriz? Yapılan son çalışmalar, bu miktarın oldukça fazla olduğunu gösteriyor. Sadece yüzeyde, erişilebilir durumda olan regoliti kullanarak yapılan hesaplamalar oldukça ümit verici sonuçlar gösteriyor. Ay regolitinin her metreküpünde 1,4 ton mineral bulunuyor ve bunlardan 630 kilogram oksijen elde etmek mümkün. Bir insan günde yaklaşık 800 gram oksijen tüketiyor. 630 kilogram oksijen bir insanı Ay’da iki yıl boyunca hayatta tutabilir. Regolitin on metrelik katmanı Dünya’daki sekiz milyar insanı 100.000 yıl boyunca hayatta tutabilecek kadar oksijen içeriyor.
Kaynak: Chip