Variolan virüsünden kaynaklanan çiçek hastalığı, sadece 20. YY’da yaklaşık 300 milyon kişinin ölümüne sebep olarak hem tarihin en ölümcül hastalıklarından biri olarak öne çıkıyor, hem de resmi olarak ortadan kaldırılmış ilk hastalık olarak biliniyor. Ancak artık bu hastalığın daha önce tahmin edilenden çok daha uzun bir süre insanlara sorun yarattığı gayet açık ve net.
Bilim insanları, Kuzey Avrupa’daki alanlarda bulunan Viking iskeletlerinin dişlerinde modern sürümleriyle çok farklı olan yeni çiçek hastalığı türleri buldular. Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Barbara Mühlemann‘ın yaptığı açıklamada söylediğine göre “çiçek hastalığının tarihi türleri modern virüse göre çok farklı aktif ve inaktif gen desenine sahip. Virüslerin bölünmeleri ve daha hafif ya da daha tehlikeli türlere dönüşmeleri için birden fazla yol bulunuyor. Bu, variola virüsünün evrimi sırasında kullandığı yolda attığı adımlar için önemli bir görü.“
Çiçek hastalığı insandan insana damlacıklar aracılığıyla bulaşıyor. Daha önceki araştırmalar hastalığın en erken genetik kanıtını 1600’lerin ortalarına kadar takip etmekteydi ancak Mühlemann ve arkadaşları neredeyse 1.400 yıl öncesine ait Danimarka, Norveç, Rusya ve BK’de Viking dönemi mezar alanlarında 11 kişide artık tükenmiş olan çiçek hastalığı türleri buldular. Hatta Vikinglerin yaşama şekilleri hastalığın yayılmasına yardımcı olmuş olabilir.
Cambridge Üniversitesi’nden Profesör Eske Willerslev ise “Vikinglerin Avrupa’da ve ötesinde hareket ettiklerini zaten biliyorduk ve artık çiçek hastalığının olduğunu da biliyoruz. Dünya genelinde hareket eden insanlar Covid-19’u hızlı bir şekilde yaydılar ve Vikinglerin çiçek hastalığını yaymış olmaları da muhtemel. Sadece, o zamanlarda uçak yerine gemiyle seyahat ediyorlardı.“
Science’da yayımlanan araştırma virüsün pek de net olmayan geçmişini aydınlatmaya yardımcı oldu. Virüsün insanlara ilk kez nasıl bulaştığı bilinmiyor ama Covid-19 gibi hayvanlardan gelmiş olması mümkün. Danimarka’daki Lundbeck Foundation GeoGenetics Centre virologlarından biri olan Dr. Lasse Vinner‘ın belirttiği üzere “çiçek soyağacında çiçek aşısının erken sürümleri, deve çiçeği ve kemirgenlerden Hint gerbili çiçeği gibi hayvan çiçek virüslerine genetik olarak daha yakındı.“
Her ne kadar virüsün bu türünün, bulaştığı kişilerin üçte birinin ölmesine sebep olan modern virüs kadar ölümcül olup olmadığı bilinmese de, 1400 yıl öncesinde var olduğuna yönelik bilgi, bizleri günümüzde korumaya yardımcı olabilir. Willerslev’in vurguladığı üzere “çiçek hastalığı yok edilmişti ancak başka bir türü yarın hayvan rezervlerinden taşabilir. 2020’de bugün insanları etkileyen virüsler ve patojenler hakkında bildiklerimiz, insanlara tarihsel olarak sorun olanların sadece küçük bir karesi.“
Kaynak: Chip