Çin’in Yutu-2 keşif aracı, bir süredir Ay’da yoğun bir zaman geçiriyor. Ocak 2019’da Chang’E-4 iniş aracı tarafından Ay’ın uzak tarafına taşınan bu araç, Ay yüzeyinde diğer tüm gezicilerden daha fazla hareket ederek çeşitli ölçümler topladı. Şimdi ise ilk kez her zamankinden daha derine, Ay yüzeyinin 300 metre altına baktı ve bazı ilginç sürprizleri ortaya çıkardı.

Ay’a Nüfuz Eden Radar (Lunar Penetrating Radar – LPR) isimli cihaz, kullanılan frekansa bağlı olarak farklı derinliklere ulaşabilen iki kanala sahip ve radyo dalgalarını yerin derinliklerine göndererek yankıları topluyor. Farklı malzemeler farklı yankılar üretiyor. Düşük frekanslı dalgalar Ay’ın daha derinlerine nüfuz edebilirken, daha yüksek frekanslı dalgalar, Ay yüzeyi toprağının, yani regolitin hemen altında yatan malzemelerin daha fazla ayrıntısını ortaya çıkarıyor.

Yutu-2 ekibi, 2020 yılında yüzeye yakın 40 metrenin haritasını çıkarmak için LPR’yi kullandı ancak keşif aracı şimdi, ilerlediği yol boyunca Ay yüzeyinin üst 300 metresine daha ayrıntılı bir bakış sağladı. 90 metre derinliğin altında beş farklı malzeme tabakası tespit edildi ve her katmanın kalınlığı 70 metre ile 20 metre arasında oldukça değişkendi. Genel olarak, en derin katmanlar aynı zamanda en kalın olanlardı.

Ekip bunun bize Ay’daki geçmiş volkanizma hakkında bilgiler verdiğini söylüyor. Doğal uydumuz bir zamanlar yüzeyinden akan lavlarla jeolojik olarak oldukça aktif bir cisimdi. Ay’ın denizleri olan Maria, Chang’E-4’ün indiği Güney Kutbu-Aitken Havzasındaki Von Kármán krateri gibi volkanik aktivitenin yarattığı büyük bazalt ovaları olarak kabul ediliyor.

Veriler milyarlarca yıl önce meydana gelen bir dizi bazalt patlamasıyla tutarlı gözüküyor. Ekip, kalınlıktaki azalmanın, sonraki her patlamadan sonra lav efüzyon oranının azaldığını gösterdiğini düşünüyor. Bu, Ay’daki volkanizmanın genel görünümüyle tutarlı olarak kabul ediliyor. Uydumuz yaşlanıp soğudukça volkanizma giderek daha nadir hale gelmiş gibi görünüyor.

Yüksek frekanslı radarla yapılan gözlemler çoğunlukla üstteki 40 metreye odaklandı. Bu kısım çoğunlukla kaya döküntüsü ve regolitten oluşuyordu ancak birkaç farklı katman daha ortaya çıktı. Bütün bunların yanı sıra, molozların arasında gömülü bir krater de bulundu.

Çalışma JGR Planets’te yayınlandı.

Kaynak: Chip