Hava durumu gözlemcisi Gordon Toole, 1947 yılının 17 Ocak ve 5 Şubat günleri arasında Kanada’nın Yukon bölgesinde, küçük bir havaalanında en düşük sıcaklığı ölçmüştü. Kullandığı termometre -62,2 derecenin altını göstermediği için fazladan bir çizgi çizerek bu sıcaklığı kaydetmek zorunda kaldı.
Bu sıcaklıklarda insanların nefesi havada beyaz bir toza dönüşüyor ve bunu yaparken bir çınlama sesi çıkıyor. Kulağa her ne kadar hoş gelse de, bu havada birkaç dakikadan fazla kalmak açıkta kalan cildin donmasına neden oluyor ve hipotermi riskini üst seviyeye çıkartıyor.
Bu deneme sırasında fark edilen daha garip etkilerden biri de sesin farklı şekilde yayılmaya başlamasıydı. Toole, havaalanında sıcaklığı ölçerken, görüşü bir don sisi bulutu tarafından engellendiği için birkaç metreden fazlasını göremiyordu. Yine de 6 kilometre ötedeki ana köyde köpeklerin havladığını ve yaklaşık 1,6 kilometre ötedeki Beyaz Nehir’de çatlayan buzun “silah ateşi gibi çatlayıp gürlediğini” duyabiliyordu.
Peki ama bu garip ses transferine ne sebep oldu?
Ses farklı sıcaklıklarda aynı şekilde hareket etmiyor. Soğukta daha yavaş hareket etmenin yanı sıra, eğer yere yakınsanız ses de daha uzağa gidiyor. Yere yakın hava soğuk ve üzerindeki hava sıcak olduğunda, sesler sıcak hava tarafından yüzeye doğru kırılıyor. Ses daha sonra zemin ve sıcak hava arasında sekerek, zemin boyunca daha sıcak sıcaklıklara göre çok daha fazla yol alıyor.
Environment Canada’nın kıdemli iklimbilimcisi David Phillips, National Post’a yaptığı açıklamada “Aşırı soğuk, ses dalgalarının yukarı doğru kaçmak yerine yere doğru bükülmesine neden oldu” diyor ve devam ediyor: “Havaalanındaki insanlar kasabadaki köpek havlamalarını ve kasaba sakinlerinin konuşmalarını sanki 5 kilometre uzakta değil de yakınlardaymış gibi net bir şekilde duyabiliyorlardı.“
Konuşmaları kilometrelerce uzaktan duymanın kafa karıştırıcı etkisine, etraflarını saran ve görüşlerini azaltan buzlu sis de eklenince, kasabadaki insanlar donmuş nefeslerinden oluşan bulutların havada dakikalarca asılı kaldığını görebiliyordu.
Kaynak: Chip