Dünya’daki büyük kitlesel yok oluşlara baktığımızda, Büyük Beş Yok Oluşun ilki, yaklaşık 445 milyon yıl önce gerçekleşen Geç Ordovisyen olarak kabul edilir. Ancak, bundan yaklaşık 100 milyon yıl öncesinde de hayvanların toplu bir ölüm daha yaşadıklarına dair kanıtlar son birkaç yıldır artıyor. Yaklaşık 550 milyon yıl önce, küresel oksijen varlığındaki ani bir düşüş, tüm memelilerin yüzde 80’inin ölümüne yol açtı.
Ediacaran Dönemi adı verilen yok oluşunun kanıtı, iki önemli fosil kaydından geliyor. Bunların biri 560 ila 550 milyon yıl öncesine ait ve Beyaz Deniz topluluğu olarak biliniyor. Daha yeni olanı, 550 ila 539 milyon yıl öncesine ait ve Nama topluluğu olarak adlandırılıyor. Daha önceki fosiller 70 cins büyük ölçekli hayvan gösteriyor, ancak sonraki fosillerde sadece 14 tanesi mevcut.
Bu farkın, iki topluluk arasındaki örnekleme veya koruma önyargılarından kaynaklanmış olması mümkün, ancak ekip buna dair bir kanıt bulamadı. Bu deniz hayvanları arasında, hacimlerine göre daha geniş bir yüzey alanına sahip olanların hayatta kalma olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldular. Bu, daha fazla oksijen alabilenlerin hayatta kaldığının bir göstergesi olarak görülüyor.
Virginia Tech’ten Scott Evans yaptığı açıklamada “Çalışmamız, Dünya’nın geçmişindeki diğer tüm kitlesel yok oluşlarda olduğu gibi, hayvanların bu yeni, ilk toplu yok oluşunun büyük iklim değişikliğinden kaynaklandığını gösteriyor” diyor.
Bu kitlesel yok oluşun kesin nedeninin ne olduğu ve gerçekten oksijenin tükenmesinden kaynaklanmışsa bu tükenmenin sebebi belli değil. Volkanlar, tektonik plakalar ve hatta bir meteor bu sebep olabilir.
Kitlesel yok oluşlar, Dünya’daki yaşamın evriminin temelini oluşturdu ve bugün hayatta kalan organizma türlerini şekillendirdi.
Çalışma, COVID-19 salgını sırasında, dönemin mevcut kayıtlarından oluşan bir veritabanı oluşturularak gerçekleştirildi. Antik kayaların içinde bulunan bu hayvanların fosilleri, araştırmacıların tabiriyle bu çok hücreli canlıları “garip” olarak göstermekte.
Evans, “Bu organizmalar, hayvanların evrimsel tarihinde o kadar erken ortaya çıkıyor ki, çoğu durumda büyük, bazen hareketli, çok hücreli bedenler inşa etmenin farklı yollarını deniyor gibi görünüyorlar” diyor ve ekliyor: “Nasıl göründüklerini yeniden tasarlamanın birçok yolu var, ancak gerçek şu ki, bu yok oluştan önce bulduğumuz fosiller, bugün hayvanları sınıflandırma yöntemlerimize pek uymuyor. Temel olarak, bu yok oluş, bildiğimiz şekliyle hayvanların evriminin önünü açmış olabilir.“
Çalışma, Proceedings of the National Academy of Science dergisinde yayınlandı.
Kaynak: Chip