Dünya’da bugüne dek duyulan en yüksek ses: Yanardağ ile kulak zarları da patladı
27 Ağustos 1883 günü sabah 10:02’de 46 metrelik dalgaların okyanusu Güney Afrika’ya kadar yırtarak ilerlemesiyle oluşan tsunamiler nedeniyle, Endonezya’da bir ada çöktü. Bu an, ünlü Krakatoa yanardağının patlayarak şimdiye kadarki en yüksek ses olduğu düşünülen olayı başlattığı noktaydı.
Krakatoa bir zamanlar Endonezya’da Java ve Sumatra arasında ortada oturuyordu. Deniz seviyesinden 838 metre yükselen ve 1883’te gürlemeler başlamadan önce en son 1680’de aktif olduğuna inanılan küçük, ıssız bir volkanik adaydı.
Natural History Museum’un bildirdiğine göre, Ağustos ayındaki patlama 200 megatonluk bir bombaya eşdeğer bir güç açığa çıkardı ve insanlar ve çevre üzerinde derin bir etkisi oldu.
1815’te Tambora’da en az 60.000 cana mal olan bir patlamanın ardından, Krakatoa 36.000 ölüm ile modern tarihin en ölümcül ikinci patlaması oldu. Patlama, belirli aralıklarda ses olarak algılanan hava basıncında aşırı bir dalgalanma yarattı.
O ölümcül günde Krakatoa’dan 160 kilometre uzaktaki bir gaz fabrikasında kaydedilen bir barometre, patlamanın bu mesafeden 172 desibellik bir ses patlaması yarattığını gösterdi. Nautilus’un bildirdiğine göre, insanın ağrı eşiği 130 desibeldir ve bunun üzerindeki her 10 desibellik artış, gürültünün ikiye katlanması gibi algılanır.
Bir kaya matkabının yaklaşık 100 desibel ses yarattığı düşünülürse, Krakatoa’dan 160 kilometre uzaktaki herkes 27 Ağustos 1883’te kötü zaman geçiriyordu. Biraz daha yakında olanlar için ise durum gerçekten çok daha riskliydi.
Patlama alanının yakınlarında kaydedilen en yüksek ses, havada olabilecek en yüksek ses olan 194 desibel olduğu için, bu hava basıncı algılanabilir bir sesten, adadan 64 kilometre uzaklıktaki bir gemideki denizcilerin kulak zarlarını patlatan basınçlı bir hava patlamasına dönüştü.
Discover, kaptanın İngiliz gemisi Norham Castle’ın seyir defterinde, “Patlamalar o kadar şiddetli ki, mürettebatımın yarısından fazlasının kulak zarları paramparça oldu” yazdığını belirtiyor ve ekliyor: “Son düşüncelerim sevgili eşimle. Kıyamet gününün geldiğine eminim.”
Aynı şok dalgası gezegen boyunca uçmaya devam etti ve uzaklaştıkça daha sessiz hale geldi, ancak yavaşlayana kadar bir miktar ilerlemesi gerekti. Brüel & Kjær’in bildirdiğine göre, Krakatoa’dan 4.800 kilometre uzaklıktan hala top ateşi gibi duyulabiliyordu.
Basınç dalgası, gezegenin herhangi bir yerinde ara sıra çarpışan şok dalgaları ekstra basınç artışları yaratarak, dünyanın etrafını her yönde üç kez sarmaya devam edecekti. “Büyük hava dalgası”, insanların duyma eşiğinin altına düştükten sonra bir süre gezegenin etrafında dolaşmaya devam etti ve ardından, şu ana kadar duyduğumuz en yüksek ses sona erdi.
Krakatoa’dan bu yana ortaya çıkan en yüksek sesin, 2022’de Tonga’da yaşanan ve 6.200 kilometre uzaklıktaki Alaska’da duyulan sonik patlama olduğuna inanılıyor. Ayrıca Tonga patlaması, saatte 1.100 kilometrenin üzerinde hareket eden ve 450 kilometre yüksekliğe (Uluslararası Uzay İstasyonunun yörüngesinden daha yüksek) ulaşan bir basınç dalgasıyla, gezegenin etrafında dolaşan ses dalgaları ve tsunamiler oluşturdu.
Kaynak: Chip
