2022’nin ikinci güneş tutulması bugün gerçekleşiyor. 25 Ekim Salı günü Asya, Afrika ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde parçalı güneş tutulması görülebilecek. Parçalı güneş tutulmasında ay, güneş ve dünya arasında hareket ederek gölgesini üzerimize düşürür. Bu kısmi tutulmada güneşin yalnızca bir bölümü engellenir, bu nedenle güneş diskinin belli bir bölümü örtülür. (Yukarıdaki videoda Işık alanı gündüzü temsil ediyor, karanlık alan geceyi temsil ediyor. Yuvarlatılmış, hareketli gölge, 25 Ekim’deki parçalı güneş tutulmasının görüleceği alanı gösteriyor)
1-GÜNEŞ TUTULMASI NEREDEN İZLENİYOR?
Güneş tutulması, İzlanda, Avrupa, Kuzey-doğu Afrika, Ortadoğu, Batı Asya, Hindistan, Batı Çin’den gözlenebilecek. Güneş tutulması Türkiye’den de izlenebilecek.
2- GÜNEŞ TUTULMASI TÜRKİYE’DE SAAT KAÇTA?
Parçalı güneş tutulması Türkiye saati ile 12:40 ve 15.05 saatleri arasında meydana gelecek. Tutulmanın maksimum evresi ile 13.50 olacak. Bu sürede Güneş diskinin yüzde 50’si örtülecek. Türkiye’den izlenebilecek bir sonraki en yakın Güneş Tutulması ise 2 Ağustos 2027 tarihinde parçalı tutulma olarak gerçekleşecek. O tutulmada Güneş diskinin yaklaşık %80’i örtülecek.
İLLERE GÖRE GÜNEŞ TUTULMASI SAATLERİ
TÜBİTAK’ın Türkiye’de bazı illere göre güneş tutulmasının gözlenebileceği saatler ve güneş diskinin ne kadar örtüleceğine ilişkin tablosu şöyle:
Tutulmayı şahsen görmek bulunduğunuz yere, zamanlama ve hava durumuna bağlıdır. Bu linke tıklayarak Timeanddate’in tutulma arama özelliğinden de bulunduğunuz konumdaki tutulma saatini ve izleme süresini öğrenebilirsiniz.
3- GÜNEŞ TUTULMASI NASIL İZLENİR?
TÜBİTAK güneş tutulması nasıl izlenir sorusuna şu yanıtı veriyor: “Parçalı tutulmayı gözleyebilmek için mutlaka özel üretilmiş Güneş filtresine sahip teleskoplar ya da “Tutulma Gözlüğü” kullanılmalıdır. Aksi taktirde filtresiz olarak dürbün, teleskop vb optik bir alet ile Güneş’e doğrudan bakıldığında göz retinası ciddi zarar görecektir”
Yani tutulmayı şahsen izleme şansınız varsa, bazı önlemler almanız gerekiyor. Göz koruması olmadan güneşe bakmayın. Güvenli görüntüleme için güneş tutulması gözlüğü kullanın.
4- GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ İLE GÜNEŞ TUTULMASI İZLENİR Mİ?
Peki, güneş gözlüğü ile güneş tutulması izlenir mi? NASA bu soruya ‘hayır’ yanıtı veriyor. NASA, “Güneş tutulması gözlükleri normal güneş gözlüğü değildir. Normal güneş gözlükleri, ne kadar karanlık olursa olsun, Güneş’i izlemek için güvenli değildir” değildir. NASA’nın paylaştığı güneş tutulması gözleri binlerce kat daha karanlıktır ve ISO 12312-2 uluslararası standardı taşıyor.
Eğer bu tarz koruyucu bir ekipman yoksa tutulmuş Güneş’in güvenli bir şekilde görüntülenmesi için pratik bir yöntem iğne deliği izdüşümüdür. Bu yöntemde NASA’nın önerdiği gibi güneş ışığını küçük bir açıklıktan geçirin ve Güneş’in bir görüntüsünü yakındaki bir yüzeye yansıtın. Sırtınızı güneşe dönün yerdeki gölgeye bakın. Güneş tutulması aşamaları sırasında, bu görüntüler, ekteki fotoğrafta gösterildiği gibi Güneş’in hilal şeklini ortaya çıkaracaktır.
Ayrıca bir iğne deliği kamerası da yapabilirsiniz. Pratik bir örnek NASA’nın sitesinde yer alıyor.
5- GÜNEŞ TUTULMASI CANLI NASIL İZLENİR?
Hava şartları uygun olursa TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin Akdeniz Üniversitesi Yerleşkesi içindeki Bilim Toplum Merkezi (BİTOM) 12:00-15:00 saatleri arasında ziyaretçilere açık olacak ve özel filtreli teleskoplarla bu süreç izlenebilecek.
Tutulmanın tamamı ayrıca TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Youtube kanalından da canlı olarak yayınlanacak.
Bununla beraber Youtube’ta da çeşitli canlı yayınlar bulabilirsiniz. Aşağıya 3 örnek ekliyoruz:
Greenwich Kraliyet Gözlemevi’nden gökbilimciler parçalı güneş tutulması etkinliğine katılıyor.
Sanal Teleskop Projesi de 25 Ekim’de canlı yayın yapacak.
6- GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?
Aya bir yıl içinde Dünya çevresinde yaklaşık on iki kez döner. Ancak Ay’ın yörünge düzlemi ile Dünya’nın yörünge düzlemi arasında beş derece kadar bir açı vardır ve bu nedenle her seferinde Ay Güneş’in tam önünden geçmez. Ayın eksen eğikliği ve yörüne yapısı nedeniyle Güneş tutulmaları her yıl en az iki, en fazla beş güneş yaşanır. Peki, güneş tutulması nedir? Güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş arasına girmesi; Güneş’i kısmen ya da tümüyle örtmesi sonucu oluşan bir doğa olayıdır. Parçalı güneş tutulması ise Ay’ın Güneş’in bir bölümünü örtmesi sonucunda oluşur.
Kaynak: Chip