Uzaydaki teleskopların iki devi Hubble ve James Webb, bu hafta başlarında NASA’nın DART görevinin başarıyla bir asteroide çarptığı anı ayrı ayrı yakaladı. Bu ikonik teleskop çifti, ilk defa aynı göksel hedefi aynı anda gözlemlemek için kullanıldı ve ortak çalışmaları, bu tarihi görevde neler yaşandığına ışık tutmaya yardımcı oluyor.
Pazartesi günü, türünün ilk örneği olan gezegen savunma görevi, mürettebatsız bir uzay aracının, 780 metrelik Didymos adlı asteroidin yörüngesinde dönen, sadece 160 metre çapında küçük bir gövde olan asteroit uydusu Dimorphos ile çarpıştığını gördü. Amaç, varsayımsal olarak Dünya’ya doğru ilerleyen bir asteroidin rotasını değiştirmenin mümkün olup olmadığını görmekti. NASA Yöneticisi Bill Nelson‘ın sözleriyle, görev “gezegen savunması için eşi görülmemiş bir başarıydı.“
Çarpışma oldukça büyük bir patlamaya neden oldu. Yeni Hubble ve JWST görüntüleri, çarpmanın, ejecta adı verilen önemli bir uçan enkaz parlaması ile sonuçlandığını gösteriyor, ancak ikili, bu olayın bilimsel çalışmasına yardımcı olacak biraz farklı yönleri yakalamayı başardı.
Gökbilimciler, ikilinin gözlemleri aracılığıyla Dimorphos’un yüzeyinin doğasını, çarpışma tarafından ne kadar malzeme fırlatıldığını ve ne kadar hızlı fırlatıldığını öğrenmeyi umuyorlar. Ayrıca çarpışmanın çok sayıda büyük parçanın mı uçup gitmesine neden olduğu yoksa çoğunlukla ince tozu mu havalandırdığı gibi sorularla çarpışmanın asteroidi nasıl etkilediğini de araştırıyorlar.
JWST, asteroidin çarpışma öncesinden ve sonrasından farklı karelerini yakaladı. Yakın-Kızılötesi Kamerasını (NIRCam) kullanan teleskop, çarpma bölgesinden enkaz yığınları halinde fırlayan malzeme bulutlarını yakaladı.
Önümüzdeki birkaç ay içinde JWST, asteroidin kimyasal bileşimi hakkında fikir edinmek için NIRSpec’in yanı sıra Orta Kızılötesi Aleti (MIRI) kullanacak.
Güneş Sistemi’nin başka bir yerinde Hubble da, Pazartesi akşamı, çarpışmanın öncesi ve sonrası çekimlerini yapmakla meşguldü. Çarpışma sonrası görüntüleri, asteroit gövdesinden uzanan ışınlar gibi çarpma bölgesinden dışarı fırlayan materyalleri gösterdi.
Henüz kimse neden olduğundan tam olarak emin değil, ancak görünen o ki bazı ışınlar asteroitten uzaklaşırken hafifçe kavisleniyordu. Ayrıca Hubble’ın gözlemleri, Didymos’un parlaklığının çarpmadan sonra üç kat arttığını gösteriyor.
JWST gibi, Hubble da önümüzdeki üç hafta boyunca en az 10 gözlem daha yaparak Dimorphos’ı takip edecek.
Ancak tüm bunlar araştırmanın sadece ilk bölümünü oluşturuyor. Ekim 2024’te, ESA’nın Hera görevi fırlatılarak, asteroid sapmasının ilk kinetik çarpma testinin sonuçlarını incelemek için Dimorfos’un ayrıntılı bir çarpışma sonrası incelemesini başlatacak. Görev aynı zamanda insanlığın ikili bir asteroit sistemi ile buluşacağı ilk araştırması olacak.
Kaynak: Chip