Dünyanın en temel sağlık sorunlarından biri kanser ve ne yazık ki bu hastalığı yenmenin henüz kesin ve kolay bir yolunu bulamadık. Bu konuda yapılan pek çok farklı araştırma var ve bilim insanlarının bulguları her zaman doğru değerlendirilmemiş olabilir.
Gelecekte gerçekleştirilecek tedaviler açısında bu hatalı değerlendirmeler -ironik şekilde- bir umut ışığı barındırıyor. Veri madenciliği yöntemleri kullanılarak yapılan bir çalışmaya göre test edilmemiş 50 kadar ilaç sayesinde kanserle mücadele daha kolay olabilir.
Sonuç mu, yöntem mi?
Araştırmayı gerçekleştiren isim olan Stanford Üniversitesi’nden Ann Lin, yaptığı açıklamada “İlaçların iyi olmadığını söylemiyoruz” derken, ilaçların gerçekten de kanserli hücreleri ortadan kaldırdığını belirtti. Esas sorun, ilaçların kanser hücrelerini öldürme işlemini onlardan beklendiği şekilde gerçekleştirmemiş olmasından kaynaklanıyor.
Ann Lin’in çalışması, kanser tedavisi bulma çalışmalarına genel anlamda ışık tutuyor. Özetlemek gerekirse, çalışmaya göre şu andaki kanser tedavisi bulma girişimleri yaratıcılıktan biraz uzak ve ilkel, bu nedenle de bazen çözüme fayda sağlayabilecek yöntemler göz ardı edilebiliyor.
Haliyle sonuç veren ancak beklenen şekilde sonuç vermeyen ilaçların nasıl olup da kanserle mücadele edebildiğini belirlemek, ilerleme açısından oldukça önemli bir adım olarak görülüyor. Hikayenin yarısını tedavi sürecinin arkasındaki mekanizmaları belirlemek oluşturuyor, ancak bu söylediğimiz üzere sadece yarısı.
Deneme yanılma yöntemi kanser tedavisini mümkün kılabilir
MIT ve Harvard’da kanser araştırmaları yapan Todd Golub, deneme yanılma yönteminin tedavi bulma sürecini hızlandırabileceğini söylüyor. Bir sınavda soruların cevaplarını milyonlarca farklı şekilde girerseniz mutlaka bir tanesi doğru cevapları elde etmenizi sağlayacaktır.
Golub, Lin’in hedefe yönelik çalışmaları için açık kaynaklı kanserle mücadele veritabanı Cancer Dependency Map üzerinde yaptığı çalışmaları, klinik çalışmalar öncesi olarak tanımladı. Her yıl milyonlarca insan kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Bu çalışma insanlara umut olabilir.
Kanser hücrelerindeki MELK adlı enzimi inceleyen araştırmacı, bu enzim olmadan kanser hücrelerinin neden hayatta kalamadığını bulmaya çalıştı. Hali hazırda MELK engelleyici bileşenlerin kanser tedavisinde kullanılabilmesi için çalışmalar yapılıyordu.
Hücreler yaşamaya devam etti
CRISPR teknolojisi kullanılarak MELK üretimine neden olan genler değiştirildiğinde bu hücrelerin ortadan kalkması gerekiyordu. Araştırmacıların bulguları ise bu şekilde olmadı. Daha sonraki çalışmalarda da sonuçlar değişmedi. İlaçlar belli bir geni hedef aldığında kanser hücreleri ölse de kanser hücreleri ilaçlara tepki vermedi.
Araştırmacılar, kanser hücrelerinin ölmesinin sebebinin MELK ile değil, CDK11 olarak adlandırılan bir enzimin etkisiz hale gelmesinden kaynaklandığını ortaya çıkardı. Daha önce CDK11’i hedefleyen ilaçların başarılı olduğu ancak bu durumun hiç ortaya çıkmadığı ifade edildi.
Binlerce ilaç test edildi
Araştırmacılar bu çalışmada tam 4518 farklı ilacı, 578 farklı kanserli hücreden alınmış 24 çeşit kansere karşı test etti. PRISM tekniği sayesinde eşzamanlı olarak incelenebilen, her birine atanmış “genetik barkodu” kullanarak sonuçları elde etmeyi sağlıyor.
Golub ve ekibi sonuç olarak daha önce gözardı edilmiş, başarısı keşfedilememiş olan yaklaşık 50 ilacı ortaya çıkardı. Deneme yanılma sürecini gerçekleştiren sistemin ve hedef analizinin Suudi Arabistan’daki Kral Abdullah Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’ndeki birleştirilme süreci başlandı.
Kaynak: Webtekno