Tüm kripto para varlıkları değer biriktirebilir, kaybedebilir ve alınıp satılabilir. Ancak kullanımları, sınırlamaları ve kökenleri dahil olmak üzere farklı kategorilere ayrılırlar. Kripto söz konusu olduğunda, bir varlığın içine düşebileceği iki ana kategori vardır: Coin’ler ve token’lar.
2009 yılında gizemli Satoshi Nakamoto tarafından Bitcoin (BTC) geliştirildiği zaman coin biçiminde sunuldu. Bunun nedeni, Bitcoin’in yalnızca BTC işlemleri için özel olarak tasarlanmış benzersiz bir blok zincirine sahip olmasıydı. Bugün, Bitcoin Cash ve Bitcoin Gold gibi yan coin’ler üretilmiş olsa da, BTC, Bitcoin blok zincirindeki tek coin’dir.
Yani, bir kripto para biriminin her zaman başka bir varlık türüyle paylaşmadığı belirlenmiş bir blok zinciri vardır. Bu nedenle coin’ler genellikle “yerli” olarak tanımlanır, çünkü bir blok zincirinin birincil para birimi olarak bulunurlar. Bu nedenle bir coin geliştirmek genellikle çok daha fazla zaman alır.
Coin’ler genellikle sadece bir değer deposu olarak kullanılır. Her zaman bu durum geçerli olmasa da, genellikle bir ağ içinde fayda sağlama eğiliminde olmadıklarından, bir coin’in yatırım olarak kullanılması yaygındır. Ayrıca coin’ler için “madencilik” yapılabilir ve iş kanıtı (PoW) ve hisse kanıtı (PoS) gibi bir dizi farklı fikir birliği mekanizması kullanabilir.
Solana (SOL), Binance Coin (BNB) ve Algorand (ALGO) diğer kripto para örnekleri arasında sayılabilir.
Bir kripto token’ı ise, önceden var olan bir blok zinciri üzerine inşa edilmiş dijital bir varlıktır. Bu nedenle, bir blok zincirine özgü değildir, ancak belirli bir merkezi olmayan projeye veya uygulamaya (DApp olarak da bilinir) özgü olabilir. Ethereum blok zinciri genellikle token oluşturmak için kullanılır, ancak başka seçenekler de bulunur. Ethereum blok zincirinin kendi yerel coin’i Ether (ETH) olsa da, bir ekosistemde faydası olan çok sayıda başka token’ı da destekler.
Basic Attention Token (BAT) bunun için bir örnek olarak sunulabilir.
BAT, Ethereum blok zinciri üzerinde, Brave tarayıcısındaki kullanıcı alışkanlıklarını ve davranışlarını izlemek için geliştirildi. Brave, kendi özel reklam platformuna ev sahipliği yapıyor, burada reklam yapmak için kullanılan para birimi BAT olarak geliyor. Ayrıca kullanıcılar da reklam izleyerek BAT kazanabiliyor. BAT, merkezi olmayan bir değişim yoluyla nakde çevrilebilmesine rağmen, Brave tarayıcı ve reklam ekosistemi için net bir fayda sağlıyor. Merkezi olmayan bir uygulama veya hizmette kullanılmak üzere oluşturuldukları için token’lar söz konusu olduğunda genellikle bu durum geçerlidir.
Diğer kripto token örnekleri arasında Shiba Inu (SHIB), Chainlink (LINK), Cronos (CRO) ve Uniswap (UNI) sayılabilir.
Ether’in kendisi bir token değil, bir coin olsa da, yalnızca bir değer deposu olarak bulunan bir varlık değildir. Örneğin, ether işlem ücretlerini ödemek ve kendi blok zinciri üzerinde Ethereum tabanlı token’lar ve hizmetler satın almak için kullanılabilir. Bu nedenle, coin’ler bazen blok zincirlerinin nasıl kullanılabileceğine bağlı olarak ek faydaya sahip olabilir.
Token’lar kendi blok zincirlerine göç edebilir ve jeton haline gelebilir, ancak daha önce bahsedilen gerekli çaba miktarı sebebiyle bu çok yaygın bir işlem değildir. Birçok merkezi olmayan proje geliştiricisi, Ethereum veya Zilliqa gibi iyi bilinen, daha güvenilir, önceden var olan blok zincirleri kullanmanın ek güvenlik ve rahatlığından yararlanır.
Coin’lerin ve token’ların farklı kökenleri, onların doğasını ve faydalarını tanımlar. Son yıllarda, merkezi olmayan projelerin başarısı sayesinde token’lar popüler ve değerli hale gelirken, coin’ler sağlam bir yatırım seçeneği olarak görülmeye devam ediyor. Her iki varlık türünün de kendi özellikleri vardır ve hangi türe yatırım yapacağınız tamamen kriptonuzla ne yapmak istediğinize bağlıdır.
Kaynak: Chip