Oyunlarda sık sık karşılaştığımız VSync seçeneği, ne olduğu oyun içinde açıklanmadığı için ne işe yaradığı konusunda kafa karışıklıklarına sebep olabiliyor. Bugünkü yazımızda VSync teknolojisinin tam olarak ne olduğuna, ne işe yaradığına ve nasıl bir çalışma prensibi olduğuna yakından bakacağız. Akıllardaki soru işaretlerini olabildiğince gidermeye çalışacağız.

Esasen oyunculara daha akıcı bir oyun deneyimi yaşatmak için geliştirilen VSync teknolojisi, bazı durumlarda oyun deneyimini kötü yönde de etkileyebiliyor. Biz yazımızda bu teknolojinin dezavantajlarına da değineceğiz. Sonra da monitörlerin kutularına eklenen “G-Sync destekli” veya “FreeSync destekli” ibarelerindeki G-Sync ve FreeSync teknolojilerinin VSync’ten ne farkları olduğunu açıklayacağız.

VSync nedir?

İngilizce'deki ‘vertical’ ve ‘synchronization’ kelimelerinin birleştirilmesiyle ortaya çıkarılmış “VSync” isminin Türkçesi “dikey senkronizasyon” demek. İsmindeki “dikey” ibaresi, genellikle oyunlardaki dikey objelerde oluşan görüntü bozulmalarını engelliyor olmasından geliyor. Senkronizasyon ibaresi ise oluşan görüntü bozulmalarını monitör ve ekran kartının senkronize bir şekilde çalışmasını sağlayarak engellemesinden geliyor.

VSync teknolojisi ilk olarak ekran kartı üreticileri tarafından geliştirildi. Ekran kartı geliştiricilerinin olaya el atmasının ardında yatan en önemli sebep, ekran kartı ve monitör bileşenlerinin senkronize bir şekilde çalışmadığı zaman görüntüde katlanılamaz büyüklükte yırtılmalar meydana gelmesiydi. Ekran kartı ve monitörün birbirleriyle konuşmasını sağlayan bu teknoloji sayesinde sorun büyük ölçüde çözüldü.

Ekran ya da görüntü yırtılması nedir?

Yukarıdaki görsel, görüntü yırtılmasına verilebilecek çok iyi bir örnek. Özellikle yüksek tempolu oyunlarda hareket ederken veya etrafa bakarken anlık olarak oluşan bu bozulmalar, oyun deneyimini bir hayli kötü yönde etkiliyor.

Gelelim ekranda yırtılmalar meydana gelmesinin sebebine. Oyun oynarken ekran kartı ve monitör arasında sürekli olarak bir veri alışverişi yapılır. Ekran kartı oluşturduğu görüntüleri “saniyede x kare” formatında monitöre gönderir. Monitör, tazeleme hızı kaç Hz ise o kadar saniye başına kareyi (FPS) sorunsuz bir şekilde gösterir. Eğer ekran kartından monitöre gönderilen görüntünün FPS’yi, monitörün tazeleme hızından yüksekse ekranda yırtılmalar meydana gelir.

VSync nasıl çalışıyor?

VSync teknolojisi devreye girdiği zaman, ekran kartınız ne kadar güçlü olursa olsun, yani ekran kartınız saniye başına kaç kare üretiyor olursa olsun monitöre gönderdiği kare sayısı, monitörün tazeleme hızına eşitlenir. Başka bir deyişle eğer monitörünüzün tazeleme hızı 60 Hz ise ekran kartınız 150 kare üretse bile bu karelerin 60 tanesi monitöre gönderilir.

Yalnız VSync teknolojisi anlattığımız kadar basit bir çalışma prensibine sahip değil. Yani monitör ekran kartına “Benim xx Hz tazeleme hızım var, bana o kadar kare gönder” gibi bir bilgi vermiyor. Bunun yerine ekran kartı monitörün o an mevcut tazeleme döngüsünü inceliyor. Eğer döngü henüz bitmediyse, yeni veri akışı sağlamıyor. Döngünün bittiğini fark ettiği anda ise yeniden veri göndermeye başlıyor.

VSync teknolojisinin dezavantajları neler?

Vsync teknolojisinin en büyük dezavantajlarından biri, teknoloji kullanımdayken oluşan giriş gecikmesi. Giriş gecikmesi, klavyeniz ve fareniz üzerinde bastığınız tuşların ekranda geç görünmesi olarak açıklanabilir. Sebebi ise VSync’in biraz önce anlattığımız çalışma prensibiyle doğrudan ilişkili. Teknolojinin saniye başına üreten kareleri ekran kartında bekletmesi yüzünden giriş gecikmeleri yaşanabiliyor. Tabloda VSync açıkken oluşan giriş gecikmesini görebilirsiniz.

VSync yalnızca saniye başına üretilen kare miktarı monitörün tazeleme hızından yüksekse işe yarıyor. Oyun içinde grafiksel olarak çok güçlü bir an oluşursa ve aldığınız FPS miktarı bir anda monitörün tazeleme hızının da altına düşerse, ekran kartı kendini zaten geride tuttuğu için oyun VSync kapalıyken takılacağından çok daha fazla takılıyor. VSync ekrana yansıtılan FPS miktarını düşürüyor.

VSync’i açmak için özel bir donanıma gerek var mı?

VSync teknolojisi, G-Sync veya FreeSync gibi monitörün de desteklemesi gereken bir özellik değil. Yukarıda açıkladığımız çalışma prensibinden ötürü her monitörde kullanılabilen bir teknoloji. VSync’i kullanabilmek için desteğine ihtiyaç duyulan parça ekran kartı. Günümüzde üretilen bütün ekran kartları da VSync desteğine sahip olduğu için teknolojiyi kullanmak bir hayli kolay.

Hem NVIDIA hem de AMD markalarının ekran kartları için ürettikleri yazılım içerisinden VSync özelliğini açmak mümkün. Ancak oyunlar da bu özelliği sunduğu için bu ayarı her oyunda geçerli olacak şekilde yapmak yerine yalnızca ihtiyacınız olan oyunlarda kullanmanız mümkün. VSync seçeneği oyunların grafik ayarları içerisinde genellikle en yukarılarda olacak şekilde sunuluyor.

G-Sync ve FreeSync teknolojilerinin VSync’ten ne farkı var?

G-Sync ve FreeSync, NVIDIA ve AMD tarafından geliştirilen iki ayrı teknoloji. Bu yüzden G-Sync’i sadece NVIDIA marka ekran kartlarıyla, FreeSync’i de sadece AMD marka ekran kartlarıyla kullanmak mümkün. Aynı zamanda kullanılan monitörün de bu teknolojileri destekliyor olması gerek.

Her ne kadar G-Sync ve FreeSync teknolojilerinin amacı VSync ile aynı olsa da çalışma prensipleriyle birbirleriyle tamamen zıt. VSync, monitör ve ekran kartı arasındaki senkronizasyonu sağlamak için ekran kartı üzerinde işlem yapıyorken, G-Sync ve FreeSync bu senkronizasyonu monitör üzerinden sağlıyor. Peki nasıl?

Hem G-Sync hem de FreeSync için geçerli olan çok basit bir açıklama var. İki teknolojiyi destekleyen monitörler de “dinamik” tazeleme hızlarına sahip. Yani bu monitörlerin tazeleme hızları anlık olarak değişebiliyor. Böylelikle oyun içinde anlık olarak yaşanan büyük FPS değişimleri ekranda yırtılmalar oluşmasına sebep olmuyor. G-Sync ve FreeSync, VSync karşısında her zaman tercih edilmesi gereken teknolojiler.

Sonuç: VSync açılmalı mı?

VSync’i açıp açmamak tamamen oynadığınız oyuna bağlı. Temposu çok yüksek olmayan bir oyun oynuyorsanız ve aldığınız FPS monitörünüzün tazeleme hızından yüksekse VSync oyun deneyiminizi olumlu yönde etkileyeceği için açmalısınız. Ancak hızlı bir tempoya sahip, hızlı refleksler vermeniz gereken çok oyunculu bir oyun oynuyorsanız yarattığı giriş gecikmesinden dolayı VSync’i açmamanız daha doğru.

VSync teknolojisinin ne olduğuna yakından baktığımız yazımızın burada sonuna geliyoruz. Olabildiğince teknik detayları atlamadan ancak bir o kadar da kolay anlaşılabilmesi amacıyla hazırladığımız yazımız, dileriz aklınızdaki soru işaretlerinin giderilmesinde faydalı olmuştur. Webtekno ailesi olarak hepinize ekran yırtılması yaşamadığınız günler dileriz.

Kaynak: Webtekno