Ozon Tabasındaki Delikte Rekor Küçülme Tespit Edildi
NASA ve NOAA, Antarktika’nın üstündeki stratosferde, Dünya'nın yüzeyinden 11 ile 40 km yüksekliğinde yoğun olarak tükenmiş bir ozon alanından oluşan ozon deliğinin, 8 Eylül’de 10.1 milyon kilometrekare, Eylül ve Ekim aylarının kalanında 6.3 milyon kilometrekareden daha küçük hale geldiğini açıkladı.
NASA ve NOAA’nın yaptığı açıklamada, “Normal hava koşullarına sahip yıllar boyunca, ozon deliği tipik olarak maksimum 12.9 kilometrekare civarında olmalıydı” dendi. Bilim insanları, ozon tabakasına zarar veren kimyasalların azaltılmasının yarattığı ilerlemenin yanında hava koşullarının da ozon kaybını frenlemiş olabileceğini açıkladı. Araştırmacılar, 1998-2002’deki bugüne benzer hava koşullarında da alışılmadık küçük ozon deliklerine rastladıklarını açıkladı.
NASA’nın Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü’nde görevli bilim insanı Susan Strahan, “Bu hala anlamaya çalıştığımız ender bir olay. Isınma olmasaydı, muhtemelen çok daha tipik bir ozon deliğine bakıyorduk” dedi.
Stratosferik ozon tabakası, Güneş'ten gelen ultraviyole radyasyonu saptırmaya yardımcı olur. Ozon tabakası sayesinde ultraviyole radyasyondan gelecek olan zararlardan Dünya'daki yaşam korunmuş oluyor.
Soğutma amacıyla kullanılan, kloroflorokarbon(CFC) ve hidro-florokarbon(HFC) gibi kimyasallar, ozon tabakasının delinmesine yol açarlar. 1988’de yürürlüğe giren uluslararası bir çevre anlaşması olan Montreal Protokolü, dünya genelinde CFC emisyonlarını başarıyla düşürdü. Bu kimyasallar, atmosferde birkaç on yıl yaşamaya devam ederler. Montreal Protokolü ile bu gazların miktarı azaldı. Ama ozon tabakasının tamamen iyileşmesi için daha uzun bir yola ihtiyaç var.
Ani Stratosferik Isınma olayları olarak bilinen olaylar, eylül ayında ozonun tükenmesini en aza indiren hava sistemleri bu yıl alışılmadık derecede güçlüydü. Dünya'nın yüzeyinin yaklaşık 19.3 km üstünde, eylül ayındaki sıcaklıklar ortalamadan 29 derece daha sıcaktı. NASA, “Eylül ayındaki 40 yıllık tarihi kayıtlarda geniş bir aralıkta en sıcak olanı” açıklamasını yaptı.
Kuzey Yarımküre’deki bu stratosferik ısınma olayları ozon tabakası deliklerinde iyileşmeye neden olabileceği gibi bu hava olayı Antarktika kutupsal vorteksinin zayıflamasına da yardımcı olur. Ek olarak bu hava sistemleri aynı zamanda Güney Kutbu’nu çevreleyen yüksek bir hava şeridi olan Antarktika kutup girdabını zayıflattı. Bunun yerine, Antarktika kutupsal korteksi dengelendi ve 259 km/s ortalam rüzgar hızından 111 km/s hıza yavaşladı.
Yeniden yapılandırılmış bu hava durumu haritası, kutup bölgelerinin ozon tabakasını tamamen kapatmak yerine, Kuzey Yarımküre, Güney Yarımküre’nin ozon bakımından zengin bölgelerinden ozon aldı. Bu durum Kuzey Yarımküre’deki ozon seviyesininde artmasına sebep oldu.
Kaynak: Webtekno
