Mücevherler veya değerli mineraller ile ilgilenen biriyseniz, sahte altın olarak da bahsedilen bir maddeyi duymuş olabilirsiniz. Altın değerli bir metal olmasına rağmen, aslında pirit minerali olan bu sahte altın neredeyse hiçbir değere sahip değildir.
Pirit, toprakta ve birikintilerde küçük kristaller halinde bulunabilen yaygın bir kristal demir sülfür mineralidir. Bu mineral, sülfit ve demir arasındaki bir reaksiyonla oluşur ve altın, gümüş, krom ve hatta gökkuşağı renklerinde görünebilir.
Piritin altına benzerliği ve çok daha kolay bulunabilmesi, onu daha uygun fiyatlı mücevher ve süs eşyaları için altının yerine geçecek en iyi seçeneklerden biri yapıyor. Ancak buradaki sorun, piritin altın eşdeğeri fiyattan satın alınması veya satılmasıyla ortaya çıkıyor. Başka bir deyişle, dolandırıcıların onu gerçek altınmış gibi sattığı durumlara sıklıkla şahit olabiliyoruz.
Sahte altın ve gerçek altın nasıl anlaşılır?
Pirit ve altın arasındaki farkı anlamak için yapılabilecek bazı testler var. Eğer elinizdeki malzemenin yapısal bütünlüğünün bozulması sizin için bir sorun değilse, sertlik, kesilebilirlik, yumuşaklık, iz bırakma testleri gibi yıkıcı testleri kullanabilirsiniz.
Moh testinde, hangi malzemelerin hangilerini çizebileceğini gösteren bir ölçeklendirme kullanılır. Bu ölçek içerisinde piritin sertlik puanı 6 ile 6,5 arasında, altın ise 2,5 puan civarındadır. Örneğin, Moh puanı 3 olan bakır, altını çizebilirken piriti çizmeyecektir.
Malzemenin kesilebilirliği, keskin bir bıçakla kesilebilmesini ifade eder. Pirit bıçakla kesilemezken, küçük altın parçaları kesilebilir.
Yumuşaklık testinde ise malzemenin ne kadar kolay büküldüğü kontrol edilir. Basınç altında, altın yumuşaktır, bu da kırılmadan bükülmesini ve çökmesini kolaylaştırır. Pirit ise basınç altında ya hiç bükülmez ya da kırılır.
Bir iz bırakma testi (veya çizgi testi) kullanılarak, çizgi plakası olarak da adlandırılan sırsız porselen bir tabaka boyunca bir numune kazınır. Plaka üzerinde kalan toz artığın rengi, malzemenin “çizgisidir”. Sarı çizgi altını, siyah, yeşil veya kahverengi çizgi ise piriti gösterir.
Ancak potansiyel olarak değerli olan metalinizin hasar almasını istemiyorsanız, biraz daha az kesinliğe sahip olsalar da yıkıcı olmayan testler kullanılabilir.
İkisi çoğunlukla aynı renkte görünse de, numuneleri karşılaştırırken pirit saf altına göre biraz daha pirinç gibi görünecektir. Doğada bulunan altına, gümüşle alaşımlanarak ona daha beyaz bir ton kazandırılabilir.
Altın genellikle keskin kenarların akıntıyla zaman içerisinde düzeldiği su kütlelerinde bulunur. Ancak pirit daha köşeli bir şekle sahip olma eğilimindedir. Malzemenin şekli bulunduğu koşullara bağlı olarak büyük ölçüde değişeceğinden, bu test güvenilir bir sonuç vermez.
Pirit kristalleri, mineralin yüzeyi boyunca uzanan çizgilere sahipken, altın olmayacaktır.
Doğal çevreye maruz kaldığında, pirit yüzeyinde kolaylıkla kararma belirtileri ortaya çıkarken, altın ise elementlere maruz kalmasına bakılmaksızın parlak ve lekesiz kalacaktır.
Bir nesnenin özgül ağırlığı da ayırıcı bir özellik olabilir. Özgül ağırlık, yoğunluğunun suyun yoğunluğuna bölümüdür. Piritin özgül ağırlığı 5 civarındayken, altınınki 19.3’tür.
Mıknatıslanma veya manyetizma da malzemeleri ayırmak için kullanılabilir. Altın demir içermez, yani manyetik değildir. Ancak bazı altın alaşımları gibi pirit de manyetiktir.
Son olarak piritin belki de en büyük “zararsız” özelliklerinden biri çürük yumurtaya benzeyen kokusu olabilir. Aşındırıcı bir nesneyle ovulduğunda, mineralden bu rahatsız edici koku salınırken, altın ise hiç koku vermeyecektir.
Kaynak: Chip