Bazı sorular vardır, her tartışma ortamında sorulur, herkes farklı cevaplar verir ve sonunda içinden çıkılamaz bir hal alır. Böyle sorular aklınıza geliyor mu? Evet başlıktan da anlayabileceğiniz gibi “tavuk mu yumurtadan çıkar yoksa yumurta mı tavuktan” sorusuna bir yanıt arayacağız. Aslında bir paradoks olarak karşımıza çıkan bu soruyu bilim çerçevesinde ele alarak cevaplamaya çalışacağız.
Bu sorunun bu kadar çok konuşulmasının sebebi gerçekten zor bir soru olması. Çünkü yumurta için tavuğa ihtiyaç var. Tavuk da yumurtadan çıkar. Bu sebeple de karşımıza bir paradoks çıkmış oluyor. Elbette bu soruya bilim çerçevesinden yaklaştığımızda aklımızdaki şeyleri çok daha rahat bir şekilde giderebiliyoruz. Bunun için evrimsel biyolojinin derinlerine inip hangisinin daha önce geldiğini çözebiliriz.
Hangisi daha önceydi: yumurta mı tavuk mu?
Öncelikle bu konuya çok kolay açıklık getirmek mümkün. Yumurta, tavuğa göre çok daha öncelerde de var olan bir şeydi. Bildiğiniz gibi sadece tavuklar yumurtlamaz. Pek çok hayvan halihazırda yumurtlar. Teknik olarak embriyonun kendi başına hayatta kalıp büyümesi için yeterli olan besini bir kabuğun içinde hapsetmek üzerine kurulu olan yumurtalar, dinozor dönemine gittiğimizde dahi vardı. Evet, şu anda yaşasaydı devasa boyutuyla ayağımızdaki zemini sarsacak olan T-Rex de yumurtlayan bir canlıydı. Bu açıdan baktığımızda yumurta, tavuktan çok çok daha önce vardı. Kuşların yumurtalarının 150 milyon yıl öncesinde evrimleştiği düşünülürse yumurta evriminin tavukla kıyaslanamayacağını çok daha net bir şekilde görebiliriz.
Yumurtaların çok daha eski olduğunu biliyoruz. Ancak konumuzu dağıtmadan tavuk ve yumurta ilişkisine odaklanalım. Tavuklar, yumurtalarla kıyaslandığında çok da önemsenmeyecek bir zaman aralığında varlar. Aslında evcilleştirilmiş bir hayvan olan tavuk, insanların en az saldırgan yabani kuşları seçip onların üremesine izin vermesi sonucu ortaya çıkmışlardır. Yaklaşık 10.000 yıl önce başlayan bu sürecin birkaç farklı yerde benzer dönemlerde ortaya çıktığı tahmin ediliyor.
Vahşi atalardan tavuğa doğru evrim
Tavuğun evrimsel sürecine baktığımızda, vahşi atalarının genellikle kırmızı orman kuşları olarak adlandırılan ve Güneydoğu Asya ormanlarında yaşayan tropik bir kuş olduğu düşünülüyor. Muhtemelen bu kuşa ek olarak genetik karışıma dahil olmuş başka orman kuş türleri de mevcuttur.
İnsanlar kırmızı orman kuşları (Gallus gallus) arasından en evcil olanları alıp çiftleştirmeye başladı. Bu ayrım sonucunda kırmızı orman kuşları yeni bir alt türe evrildi. Yeni tür ise “Gallus gallus domesticus“, yani bir diğer adıyla tavuk olmuştu.
Sonuçta ne diyoruz: Tavuk yumurtadan mı geldi?
Evet tavuğun yumurtadan geldiği kesin bir olgudur. Bir noktada, neredeyse tavuğa benzeyen bir canlı, genetik yapısında yaşadığı küçük bir mutasyonu yumurtaya aktardı. Bu yumurta da bildiğimiz tavuğun ortaya çıkmasını sağladı. Elbette burada “bir noktada” dediğimiz şey aslında bir noktada gerçekleşmedi. Pek çok küçük mutasyon bir araya gelerek zaman içerisinde bu durum yaşandı.
Birkaç yıl önce bir grup bilim insanı, tavuk yumurtasının kabuğunun oluşumu için gerekli olan bir protein keşfetti. Bu protein sadece tavuk yumurtalıklarında yer alıyordu. Bu veriler de tavuğun yumurtadan önce geldiğine dair bulgulara neden oldu. Çünkü evet ilk tavuk bir yumurtadan çıkmış olabilirdi, ancak bu yumurta bir tavuğa ait değildi. Bir yumurtanın tavuğa ait olması için OV-17 isimli bir proteinin olması gerekmekteydi. Bu olgu, proteini bulan bilim insanları tarafından bile çok ikna edici bulunmadı. İçlerinden biri, kendisine yöneltilen soruya “Eğlenceli ama anlamsız” şeklinde nitelendirdi.
Evet, tavuk yumurtadan gelmiştir.
OV-17 proteini, günümüzdeki tavuğun atalarında yaşanan bir faydalı mutasyon sonucu evrimleşmiş ve tavuklarda kalıtsal hale gelmiştir. Tavukların atalarında baskın protein olan OV-17’ye sahip yumurtalar, daha sonrasında günümüzde bildiğimiz tavukları üretmiştir. Bu da ilk tavuğun, tavuğun yakın atalarından birinin ürettiği tavuk yumurtasından ürediğini bizlere gösteriyor.
Felsefi yönünden de çok tartışılan “Tavuk mu yumurtadan yoksa yumurta mı tavuktan çıkar?” sorusuna bilimsel yönden bir açıklık getirmeye çalıştık. Sonuca baktığımızda her tavuğun kesin olarak bir yumurtadan geldiğini açıkça görebiliyoruz. Bu yumurtanın tavuk yumurtası olup olmadığına dair araştırmalar hala devam etse de sorumuzun cevabı “tavuğun bir yumurtadan çıktığı” yönünde olacaktır.
Kaynak: 1, 2, 3, 4
Kaynak: Webtekno