İnsan vücudu gerçek bir mucizedir. Görmediğimiz ya da önemsiz olarak düşündüğümüz bir hücre veya organ bile hayat kurtarıcı olabilir. Bunlardan biri lökosit ya da halk arasında bilinen adıyla beyaz kan hücreleri veya alyuvarlardır. Lökosit, vücudumuzun savunma duvarının en önemli askerleridir. Bu nedenle hücre sayısında yaşanan artış ya da azalma kritik öneme sahiptir.

Lökosit ile ilgili hastalıkların endişe verici olmasının da nedeni budur. Çünkü vücutta beyaz kan hücrelerinin sayısının azalması ya da artması demek, bağışıklık sisteminin doğru çalışmaması anlamına geliyor. Lökosit nedir, artarsa ya da azalırsa vücutta neler olur, hangi hastalıklar nedeniyle vücuttaki beyaz kan hücrelerinin sayısında değişiklik olur gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bilmeniz gereken önemli detayları anlattık.

Lökosit nedir?

Halk arasında beyaz kan hücreleri ya da alyuvarlar adıyla bilinen lökosit, kök hücreler tarafından üretilir ve kemik iliğinde depolanır. Vücutta oluşan bir enfeksiyon ya da iltihaplanma gibi durumlarda bu beyaz kan hücreleri ilik tarafından salınır ve vücut koruması sağlanmış olur.

Vücuda bir şekilde nüfuz etmiş zehirli toksin, virüs, mantar ve bakterileri tanıyan lökosit, bulunduğu damardan ayrılır ve sorunlu bölgeye doğru hızla hareket ederek tanıdığı düşman ile savaşmaya başlar. Normalde kanın yalnızca %1’lik bir bölümünü oluşturur ancak zararlı bir organizmayla karşılaştığı zaman hızla bölünerek çoğalır. 

Vücudumuzda kaç çeşit beyaz kan hücresi (Lökosit) var?

Beyaz kan hücrelerinden lökosit adıyla tek bir başlık altında bahsediyor olsak da aslında görevleri ve işlevlerine göre 3 temel gruba, bu 3 temel grubun ikisini de 3 ayrı alt gruba ayırabiliriz. 3 tür temel lokösit grubu; granülositler, lenfositler ve monositlerdir. Alt gruplara ayırmak gerekirse;

• Granülositler
  • Bazofiller: Toplam lökositlerin %1’ini oluşturur ancak tipik alerjik reaksiyonlar sırasında hızla sayısı artar.
  • Eozinofiller: Parazit kaynaklı enfeksiyonlara hızlı yanıt verir.
  • Nötrofiller: Vücuttaki bakteri ve mantarları yok eden çöpçülerdir.
• Lenfositler
  • B hücreleri: Bağışıklık sisteminin enfeksiyonlara yanıt vermesi için gerekli antikorları üretirler.
  • T hücreleri: Enfeksiyona neden olan hücreleri tanıyarak vücuttan atılmasını sağlarlar.
  • Doğal öldürücü hücreler: Kanser ve viral hücreleri tanıyarak yok ederler.
• Monositler: Beyaz kan hücrelerinin %2 ile %8’ini oluştururlar ve kronik enfeksiyonlarla mücadele ederler.

Peki ideal lökosit değeri kaç olmalı?

• Yeni doğan bebeklerde lökosit oranı milimetre küp başı 13.000–38.000 arası olmalıdır.
• 2 haftalık bebeklerde lökosit oranı milimetre küp başı 5.000–20.000 arası olmalıdır.
• Yetişkinlerde lökosit oranı milimetre küp başı 4.500–11.000 arası olmalıdır.
• Hamilelerde lökosit oranı milimetre küp başı 5,800–13,200 arası olmalıdır.

İnsan vücudunda olması gereken normal lökosit oranı bu şekildedir. Ancak burada verilen oranlar genel bir tanım içermektedir. Kişinin sağlık geçmişine göre daha yüksek daha düşük oranlar da normal kabul edilebilir. Endişelenmeden önce konu ile ilgili mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

Yüksek lökosit değerinin nedenleri:

• Astım krizi benzeri alerjik tepkiler
• Ağır hasar veren yanıklar, kalp krizi ve beyaz kan hücresi ölümüne neden olabilecek diğer travmalar
• Romatoid artrit, inflamatuar bağırsak hastalığı ve vaskülit gibi rahatsızlıklar
• Bakteri, virüs, mantar ve parazit kaynaklı enfeksiyonlar
• Lösemi olarak da bilinen kan kanseri

Vücuttaki beyaz kan hücre oranının yüksek olmasına genel olarak bu tür rahatsızlıklar neden olmaktadır. Lökosit oranının yüksek olması durumu lökositoz olarak isimlendirilir. Bu rahatsızlıkların yanı sıra bazı cerrahi operasyonların da lökositoz durumuna neden olduğunu bilinmektedir.

Düşük lökosit değerinin nedenleri:

• Lupus hastalığı ya da AIDS hastalığına neden olan HIV virüsü
• Kemoterapi, radyasyon tedavisi ya da kemik iliğine hasar veren farklı toksinler
• Farklı nedenlere dayalı kemik iliği hasarı
• Lösemi olarak da bilinen kan kanseri
• Lenfoma olarak da bilinen lenf kanseri
• Şiddetli bir enfeksiyon durumu olan sepsis
• B12 vitamini eksikliği

Vücuttaki beyaz kan hücre oranının düşük olmasına genel olarak bu tür rahatsızlıklar neden olmaktadır. Lökosit oranının yüksek olması durumu lökopeni olarak isimlendirilir. Lökopeni durumuna bir enfeksiyonun neden olduğundan şüpheleniliyorsa kan testleri ile beyaz kan hücresi durumu düzenli olarak kontrol edilebilir.

Lökosit ölçümü nasıl yapılır?

Doktorunuz fiziksel muayene sırasında lökosit düşüklüğü ya da yükseliği kaynaklı bir rahatsızlıktan şüphelenirse WBC olarak isimlendirilen beyaz kan hücresi sayım testi isteyebilir. Doktorunuzun bu testi istemesi her zaman kötü bir şey değildir. Bazı ihtimalleri elemek için de lökosit sayımı istenebilir.

Beyaz kan hücresi sayımı genel olarak bildiğimiz kan testi ile kolayca gerçekleştirilebilir. Ancak bazı durumlarda çok daha detaylı sonuçlar görmek istenirse omurilik sıvısı da alınabilir. Alerji testi, enfeksiyon testi, lösemi testi, kemik iliği nakli etkinliğini izlemek için ve benzeri durumlarda beyaz kan hücresi sayımı istenebilir. 

Lökosit oranı nasıl artar ya da azalır?

Lökosit oranı yüksek ya da düşük olan kişiler için bazı bitkisel tedavilerden bahsediliyor. Ancak bu ciddi bir mesele olduğu için kendi kendinize yaptığınız internet aramalarında karşınıza çıkan kürleri evde uygulamayın. Mutlaka doktorunuza konu ile ilgili danışmalısınız.

Lökaferez isimli kanı filtreleme prosedürü ile ya da hidroksiüre gibi ilaçlarla beyaz kan hücresi oranı düşürülebiliyor. Kemoterapi gibi kanser tedavisi yöntemleri nedeniyle vücuttaki beyaz kan hücresi sayısı azaldıysa yoğun bakteri içeren gıdalardan kaçınmak da önerilebilir. Bu durum, olası enfeksiyonların önüne geçecektir. 

Düşük lökosit durumunda çinko ve kalsiyum oranı yüksek olan yoğurt yemek, zengin E vitamini barındıran ceviz yemek beyaz kan hücresi sayısını arttırabilir. Yüksek lökosit durumunda ise bol sıvı tüketmek, şekerden ve stresten uzak durmak, sigara içmemek ve düzenli egzersiz yapmak beyaz kan hücresi sayısını düşürebilir. Ancak tekrar edelim, bunların hiçbirini doktorunuza danışmadan uygulamayın.

Vücudumuzun görünmez askerleri olan lökosit nedir, ne işe yarar, düşmesi ya da azalması durumunda vücutta neler olur gibi merak edilen soruları yanıtladık ve dikkat etmeniz gereken noktaları anlattık. Burada anlattıklarımızın yalnızca bilgilendirme amaçlı olduğunu ve doktorunuza danışmadan herhangi uygulama yapmamanız gerektiğini tekrar hatırlatalım. 

Kaynak: Webtekno